Hiperłącza, nazywane również odsyłaczami lub linkami, to narzędzie służące do przełączania do innego pliku, serwisu WWW, czy nawiązania połączenia z zasobem FTS. Znacznikiem odpowiedzialnym za nawiązywanie połączenia jest znacznik a z atrybutem href. Po atrybucie podajemy ścieżkę dostępu do miejsca gdzie chcemy przekierować użytkownika strony. Ze względu na adres docelowy możemy hiperłącza podzielić na :
Linki mozna wykorzystac rowniez do wysylanie korespondecni ale wymaga to skonfogurowanego programu podcztowego co w ostatnich latach jest rzadkością.
Linki do plikow to jeden z najczesciej spotyckanych rodzajow linkow. z ich pomoca tworzymy polaczenia z podstronami serwisu, lub otwieramy inne pliki polaczone w jeden serwis. Konstrukcja takiego linku to :
<a href="adres pliku z nazwa i rozczerzeniem">Tresc linku<a>
Linki do innych serwisów z reguły wymagają podania w adresie całego URL np.:
<a href="http://www.onet.pl">do onet</a>
do onet
<a href="ftp://ftp.tpnet.pl">TPNET</a>
TPNET
W linku po atrybucie href wstawiamy mailto: i podajemy adres poczty elektronicznej np.:
Uzywanie do przenoszenia w konkretne miejsce jednego dlugiego pliku. Ich konstrukcja sklada se z dwóch elementow:
-Etykiety(kotwicy) <a name="nazwa etykiety"
Osobny artykuł: Prehistoria ziem polskich.
Pierwsze ślady obecności człowieka na ziemiach polskich datowane są na 200 tys. lat p.n.e.[1] Przejście z kultury paleolitycznej do neolitycznej nastąpiło na ziemiach polskich w między 8000 a 4500 r. p.n.e.[2] Okres neolitu jest epoką, w której ostatecznie utrwaliła się przewaga hodowli i rolnictwa nad zbieractwem i łowiectwem. Lata 4500–2500 p.n.e. to pojawienie się z obszarów naddunajskich kultur ceramicznych – wstęgowej rytej i wstęgowej kłutej, drugi okres, trwający do 2000 r. p.n.e., to ceramiki malowane i pozbawione malowanej ornamentacji, ale przede wszystkim pojawiła się wówczas kultura pucharów lejkowatych[3]. W trzecim okresie (do 1800 r. p.n.e.) pojawiało się na ziemiach polskich kilka kultur: kultura ceramiki wstęgowej, kultura amfor kulistych oraz kultura ceramiki sznurowej, z którą wiąże się początki hodowli konia.
Początek epoki brązu na terenach dzisiejszej Polski datuje się na lata 1800–700 p.n.e., a wiąże się ją z kulturą unietycką, obok której istniały prymitywniejsze kultury iwieńska i mierzanowicka[4]. Około 1600 r. p.n.e. kultura unietycka przekształciła się w pasterską kulturę przedłużycką, na którą ok. 300 lat później nałożyła się wysoko rozwinięta kultura łużycka, z którą wiąże się umiejętność wytopu żelaza.
Na Góre
Jan Matejko, Zaprowadzenie chrześcijaństwa
Około IX w. na ziemiach polskich zaczęły się tworzyć silne organizmy polityczne. Do największego znaczenia doszły dwa – państwo Wiślan, wokół Krakowa i państwo Polan, wokół Gniezna i Poznania. Państwo Wiślan znalazło się przypuszczalnie w drugiej połowie wieku pod panowaniem wielkomorawskim, a potem, między 936 a 945 rokiem, czeskim[5]. Z panowaniem wielkomorawskim wiązać można wspominany w źródłach chrzest księcia Wiślan.
Grody w okresie Mieszka I
Około 930-940 roku na północy władcy Polan poczęli prężnie przyłączać okoliczne ziemie, do ok. 960 roku panowali już nad całą Wielkopolską[7]. Pierwszy historyczny władca z tej dynastii Mieszko I w 966 r. przyjął chrzest. Mieszko nigdy nie został królem, do końca życia był księciem. Pod koniec jego panowania państwo obejmowało Wielkopolskę, Mazowsze, część Pomorza z Gdańskiem, Śląsk i prawdopodobnie Małopolskę[8]. Zarówno on, jak i jego następcy prowadzili walki z państwami Świętego Cesarstwa Rzymskiego oraz Czechami i Rusią Kijowską, a także z plemionami słowiańskimi osiadłymi między Odrą a Łabą.
Największy zasięg terytorialny państwo osiągnęło za czasów Bolesława I Chrobrego, był on synem pierwszego władcy Polski. Chrobry zajął Milsko, Łużyce, Morawy, Słowację (a przejściowo także Czechy) i przywrócił Polsce Grody Czerwieńskie.
Bolesławowi Chrobremu udało się w 1000 roku ustanowić w Polsce niezależną metropolię kościelną, ze stolicą w Gnieźnie, akt koronacyjny dokonany w tym roku przez Ottona III, potwierdzony został w 1025 roku sakrą papieską[10]. W tym roku Chrobry został koronowany oraz był to rok jego śmierci. Upadek państwa pierwszych Piastów nastąpił w 1031 za panowania syna Bolesława Mieszka II, utracone zostały niemal wszystkie terytoria przyłączone przez Bolesława, a dynastia utraciła insygnia koronacyjne. Najazd księcia czeskiego Brzetysława z 1038 roku i powstanie ludowe dopełniły dzieła zniszczenia.
Panowanie Kazimierza Odnowiciela rozpoczęło okres odbudowy państwa, zwieńczony koronacją w 1076 jego syna Bolesława Śmiałego. Bolesław koronację zawdzięczał wspieraniu papieża Grzegorza VII w jego sporze z cesarzem[11]. Konflikt z biskupem Stanisławem ze Szczepanowa, a prawdopodobnie z szerszą grupą możnowładców[12] doprowadził do wygnania króla i sięgnięcia po władzę przez jego, uległego cesarstwu, brata Władysława Hermana. Po długiej rywalizacji między jego synami Zbigniewem i Bolesławem, rządy objął ten ostatni, po swej śmierci podzielił on państwo między synów, nadając najstarszemu tytuł seniora. Rok 1138 przyjmuje się za datę rozbicia dzielnicowego.
Na Góre
Podstawą władzy książąt polskich była drużyna książęca – grupa wojów otaczająca księcia i będąca na jego utrzymaniu. Prawdopodobnie o jej sile stanowili wojownicy normandzcy[14] Książę i jego otoczenie czerpało dochody z wypraw wojennych, skąd sprowadzono niewolników, oraz ze świadczeń ściąganych z ludności wiejskiej. Ośrodkami władzy były grody[15]. Po podboju wnoszono nowe grodziska na miejscu starych. Najważniejszymi grodami, spośród ok. 60-80, były Gniezno, Poznań, Kraków, Kruszwica, Ostrów Lednicki, Płock, Wrocław, Opole, Głogów i Niemcza. Grody otoczone były podgrodziami, w których rozwijało się rzemiosło i handel. W rejonie grodów rozlokowane były osady zasiedlone ludnością służebną[16].
Książę był właścicielem całej ziemi w kraju, część praw mógł odstąpić w użytkowanie poszczególnym osobom czy instytucjom. Prawo książęce (ius ducale) oddawało w ręce władcy szereg przywilejów, od monopoli na korzystanie z lasów czy kopalin (regale) po szereg powinności i usług świadczonych przez grupy lub poszczególne osoby. Ludność podzielona była na szereg kategorii regulujących charakter i wysokość świadczeń na rzecz władcy[17]. Nie jest jasne kiedy ukształtowało się prawo książęce, najprawdopodobniej nastąpiło to w końcu XII wieku, a więc niebezpieczne jest odnoszenie go do okresu przed śmiercią Krzywoustego, jakkolwiek pewne cechy na pewno istniały już wówczas[18].
Po kryzysie monarchii z lat 30. XI wieku rozpadł się system wojskowy oparty na drużynie, a zaczął kształtować się stan rycerski, już nie utrzymywany przez księcia, a nagradzany nadaniami. Z czasem ukształtowało się odrębne prawo rycerskie (ius militare) regulujące powinności i przywileje wojowników, jak w przypadku innych grup[19]. Pod koniec okresu co potężniejsi możnowładcy również dorobili się własnej klienteli rycerskiej, którą, naśladując księcia, nagradzali nadaniami, swoich rycerzy mieli wojewodowie Sieciech i Skarbimir oraz arcybiskup[19]. Jednak do obrony kraju nadal zobowiązana była cała ludność, a wszystkie grupy miały charakter otwarty.
W toku dziejów dużą władzę w państwie zdobył sobie wojewoda (palatinus), który pierwotnie zarządzał dworem władcy, z czasem stał się drugą osobą w państwie, a czasem potrafił podporządkować sobie księcia, jak to było w przypadku Sieciecha[20]. Na czele prowincji stali naczelnicy (principes terrae), szacuje się, że było ich około sześciu, często zostawali nimi członkowie rodu książęcego. Urząd naczelników przestał istnieć w okresie rozbicia kraju na dzielnice. Okręgiem grodowym zarządzał żupan (comes), sprawowali władzę sądową, wojskową i skarbową. Tereny przygraniczne otrzymywały status marchii, znane są marchie głogowska i gdańska[21].
Na Góre
Klasztor benedyktyński w Tyńcu
Początki kultury pisma w Polsce wiąże się z przyjęciem chrześcijaństwa. Pierwszym zabytkiem tego typu jest dokument Dagome iudex, którym Mieszko I oddawał swe państwo w opiekę Stolicy Piotrowej. Z obecnością Brunona z Kwerfurtu związane są pierwsze dzieła literackie: Drugi żywot i Pasja św. Wojciecha oraz Żywot Pięciu Braci Męczenników[22]. W tym samym czasie powstają także pierwsze roczniki spisywane na ziemiach polskich i dotyczące Polski, najbogatszy z nich to Rocznik kapitulny krakowski dawny.
Bezpośrednio po chrzcie Mieszka I powstało w Poznaniu biskupstwo misyjne, na czele którego stanął Jordan. Wraz z utworzeniem w 1000 roku metropolii gnieźnieńskiej powstały stałe sufraganie w Kołobrzegu, Wrocławiu i Krakowie. Poznań został podporządkowany Gnieznu dopiero ok. 1012, problemem było także objęcie jurysdykcją Śląska i Małopolski, które były podporządkowane biskupstwom czeskim, a Kraków mógł mieć nawet własne biskupstwo[23]. Polska stała się także ośrodkiem działalności misyjnej. Najważniejszymi misjonarzami byli św. Wojciech i Bruno z Kwerfurtu. Razem z nimi przybywali do Polski benedyktyni, którzy zakładali pierwsze eremy i prowadzili działalność chrystianizacyjną[24].
W latach 1031–1032 wybuchła w Polsce tzw. reakcja pogańska, która z późniejszym najazdem czeskim niemalże doszczętnie zniszczyła organizację kościelną w Polsce[25]. Niezwykle dotkliwa była utrata relikwii św. Wojciecha. Po ustabilizowaniu się władzy Kazimierza I, w 1046 powołano biskupstwo w Krakowie, które przez dłuższy czas pozostawało stolicą polskiej prowincji kościelnej[26]. W Tyńcu osadzono zaś benedyktynów. Bolesławowi udało się dokończyć dzieło ojca w roku 1075/76, gdy powołał on biskupstwa w Poznaniu, Płocku oraz Gnieźnie, które na powrót stało się stolicą polskiej metropolii, przyłączono też, odnowione jeszcze przez Kazimierza, ale podporządkowane Magdeburgowi, biskupstwo we Wrocławiu[27]. Za czasów Bolesława Krzywoustego powołano biskupstwa we Włocławku i Kruszwicy na Kujawach oraz dokonano chrystianizacji Pomorza, czego efektem było powołanie biskupstwa w Wolinie w 1140 roku[28]. W latach 1130–1136 trwał konflikt z arcybiskupem Magdeburga Norbertem, który rościł sobie prawo do zwierzchności nad polskim Kościołem, jednak ostatecznie jego starania nie powiodły się[29].
Na Góre
Bitwa pod Legnicą
Monarchia Henryków śląskich
Osobny artykuł: Polska w okresie rozbicia dzielnicowego.
W 1138 r. Bolesław Krzywousty podzielił kraj między swoich synów: najstarszy Władysław otrzymał Śląsk, ziemię lubuską i dzielnicę senioralną, a także tytuł seniora. Pozostali bracia otrzymali: Bolesław – Mazowsze i Kujawy, Mieszko – Wielkopolskę, Henryk – ziemię sandomierską, a Kazimierz, który urodził się po śmierci ojca – ziemię łęczycką[13].
Władzę zwierzchnią miał pełnić senior, który był odpowiedzialny za politykę zagraniczną i sądził braci. Bolesław chciał w ten sposób uniknąć walki między synami po jego śmierci, jednak nie osiągnął swego celu. Już w 1146 r. bracia wygnali Władysława[30]. Po nim władzę objął Bolesław Kędzierzawy, a po jego śmierci Mieszko Stary. Został on wkrótce wygnany, a władzę przejął Kazimierz Sprawiedliwy. Ostatecznie zasada senioratu upadła w 1180 r. na zjeździe w Łęczycy, gdzie Kazimierz zagwarantował dziedziczenie ziemi krakowskiej swoim synom[31].
W państwie powstało wiele rywalizujących ze sobą księstw. Próbę zjednoczenia podjęli Henryk Brodaty i Henryk Pobożny, książęta śląscy. Zajęli oni Wielkopolskę, ziemię krakowską i ziemię lubuską. Jednak najazd tatarski w 1241 roku i klęska pod Legnicą, gdzie zginął Henryk Pobożny, spowodowały rozpad tamtejszej monarchii[32].
W XIII w. nasiliły się tendencje zjednoczeniowe. Podzielone państwo traciło na arenie międzynarodowej – część ziem zajęli Brandenburczycy i Krzyżacy, ponawiały się najazdy tatarskie. W 1295 roku na króla Polski koronował się książę wielkopolski Przemysł II, krótko potem został jednak zamordowany[33]. Koroną polską zainteresowani byli też czescy władcy z dynastii Przemyślidów. W 1300 roku król czeski Wacław II koronował się na króla Polski, zmuszając księcia Władysława Łokietka do ucieczki z kraju. Łokietek wrócił w 1304 roku, rok później zmarł Wacław II. Po nim koronę czeską i polską objął jego syn Wacław III, został jednak zamordowany w 1306 roku. Po jego śmierci Czesi opuścili Polskę i rządy w Krakowie objął Władysław Łokietek. Rządził też na Pomorzu Gdańskim, które zostało napadnięte w 1308 roku przez Brandenburczyków. Łokietek poprosił o pomoc Krzyżaków, jednak po wygnaniu najeźdźców Krzyżacy włączyli Pomorze do swojego państwa. W 1311 roku Łokietek musiał stłumić bunt wójta Alberta, a w 1314 zajął Wielkopolskę. Po opanowaniu dwóch najważniejszych dzielnic został koronowany w 1320 roku w Krakowie[34].
Państwo Łokietka obejmowało tylko część ziem polskich. Poza granicami znajdowały się księstwa śląskie, stopniowo uzależniane od królestwa czeskiego[35], nie udało się przyłączyć utraconego w XII wieku Pomorza Zachodniego, niezależne pozostały księstwa mazowieckie, od czasów Leszka Białego zainteresowane terenami ruskimi[36].
Na Góre
Kazimierz III Wielki, rysunek Jana Matejki
Osobne artykuły: Historia Polski (1320–1386) i Zjednoczone Królestwo Polskie.
20 stycznia 1320 w Krakowie został koronowany Władysław Łokietek. Tę datę uznaje się za moment odtworzenia zjednoczonego Królestwa Polskiego. W tym okresie Polska prowadziła wpierw wojnę z zakonem krzyżackim, a następnie przede wszystkim dyplomatyczne spory z Krzyżakami i Luksemburgami. W efekcie działań króla Kazimierza Wielkiego i jego doradców w 1335 Luksemburgowie zrzekli się, w zamian za 20 000 kop groszy praskich, praw do tytułu króla Polski. Tym samym rządzący w Krakowie Piast został przez społeczność międzynarodową uznany za króla Polski. Działania prowadzone przez niego w kolejnych latach pozwoliły na zakończenie sporu z Krzyżakami (układ w Kaliszu z 1343), a następnie podjęcie ekspansji na Ruś Halicko-Włodzimierską. Po śmierci Kazimierza Wielkiego w 1370 tron polski przejął Ludwik Węgierski z dynastii Andegawenów. Okres jego rządów to zarazem początek supremacji szlachty w życiu politycznym kraju, obdarzonej w 1374 w Koszycach pierwszym przywilejem generalnym. Kiedy również Ludwik zmarł w 1382, w Polsce nastąpił okres najdłuższego w jej historii bezkrólewia. Ostatecznie królem Polski 16 października 1384 została córka Ludwika, Jadwiga Andegaweńska. W 1386 weszła ona w związek małżeński z księciem litewskim Jagiełłą, który 4 marca 1386 został koronowany na władcę Polski.
Na Góre
Mapy odsylaczy to grafika w ktorej wydzielono obszary bedace linkami do roznych podstron, elementów, Taka mape tworzymy nastepujaco:
-plikommi graficznemu nadajemy atrybut usmap=#"nazwa mapy"
-tworzymy mape znacznikiem map z atrybuami: id="nazwa mapy" oraz name="nazwe mapy"
-w Wewnatrz <map> wstawiamy znacznik area z atrybutami: shape="ksztalt" cords="wspolzedne" href<="adres grafiki mapy" alt="tekst alternatwywny"
- zamyakmy znacznik map.
w praktyce moze to wygladac tak:
<img src ="adres pliku graficznego" usemap=#"NazwaMapy"> <map id="nazwa" name="nazwa mapy"> <area shape=circle" coords="150,100, 60" href="mapa.png" alt="mapa nie dziala"></map>
Efektem powinna byc grafika ktora w kuncie o wspolzednych x=150 y=100 ma obszar czynny do linku o poziomie 60px
Mozliwe ksztalty do wykorzystania : circle,rect(prostokat),poly(wielokat).
Dla okregu podajemy wspolrzedne srodka i promien:
Dla prostokata wspolrzedne wierzcolkow po przekatnej
Dla wielokatow wspolrzedne kazdego wierzcholka .
